ABD, 1865’te son köleleştirilmiş insanların özgür olduklarını öğrendikleri gün olan 19 Haziran’ı yani Juneteenth’i kutluyor. Siyah Amerikalılar, ABD tarihinin en karanlık dönemlerinden birinin bitişini, nesiller boyunca coşkuyla, geçit törenleri, sokak festivalleri, müzik gösterileri ya da yemekli eğlencelerle geçirdi.
Ancak ABD hükümeti bu önemli günü benimsemekte yavaş davrandı. Juneteenth ya da 19 Haziran’ın federal tatil olarak kabul edilmesi için hazırlanan tasarı sadece iki yıl önce Kongre’den geçti ve 2021’de Başkan Joe Biden tarafından imzalandı.
Birçok kişi Juneteenth’in ne anlama geldiğini bu şekilde öğrenirken, bayram gelenekleri de yeni baskılarla karşı karşıya. Amerikalılar’a ülkenin ırkçı tarihini öğretme çabalarını kınayan siyasi söylemler, bayramı bir pazarlama etkinliği olarak kullanan şirketler, nedenini anlamadan parti yapan insanlar, bu baskının unsurları.
Juneteenth nasıl başladı?
Kutlamalar Teksas eyaletinin Galveston şehrindeki köleleştirilmiş insanlarla başladı. Başkan Abraham Lincoln’ün Özgürlük Bildirgesi 1863 yılında köleleri serbest bırakmış olsa da, İç Savaş 1865 yılında sona erene kadar Güney’deki birçok yerde uygulanamadı. O zaman bile, kölelerin karşılıksız emeğinden yararlanan bazı beyazlar bu haberi paylaşmakta isteksizdi.
Eyaletin Bellville şehri yakınlarındaki bir plantasyondan özgürlüğüne kavuşan Laura Smalley, 1941 yılında verdiği bir röportajda, “yaşlı efendi” olarak adlandırdığı adamın İç Savaş’ta savaştıktan sonra eve döndüğünü ve köleleştirdiği insanlara neler olduğunu anlatmadığını söylemişti.
Smalley, “Yaşlı efendi onların özgür olduğunu söylemedi. Sanırım altı ay daha çalıştırdı. Altı ay ve 19 Haziran’da onları azat ettiler. İşte bu yüzden o günü kutluyoruz” demişti.
Güneyli Konfederasyon eyaletlerinin Generali Robert E. Lee’nin Virginia’da Birlik eyaletlerinin Generali Ulysses S. Grant’a teslim olması ile İç Savaş 9 Nisan 1865’te sona erdi. Ancak savaşın sona erdiği ve özgür oldukları haberi Teksas’a, Birlik eyaletleri Binbaşısı General Gordon Granger ve askerlerinin, iki aydan fazla bir süre sonra, 19 Haziran 1865’te Meksika Körfezi kıyısındaki Galveston’a varması ile ulaştı.
General Granger 3 sayılı talimatı yayınladı. Talimatta, “Teksas halkı, Birleşik Devletler Yönetimi’nin bir bildirisi uyarınca tüm kölelerin özgür olduğu konusunda bilgilendirilmiştir. Bu, eski efendiler ve köleler arasında kişisel haklar ve mülkiyet hakları açısından mutlak bir eşitliği içerir. Aralarında daha önce var olan bağlantı, işveren ve işçi arasındaki ilişki haline gelir” denildi.
Kölelik, altı ay sonra Georgia eyaletinin, anayasanın 13’üncü ek maddesini onaylamasıyla kalıcı olarak kaldırıldı. Ertesi yıl, artık özgür olan Galveston halkı, Juneteenth’i kutlamaya başladı. Bu kutlama bugüne dek devam etti ve tüm dünyaya yayıldı. Etkinlikler arasında konserler, geçit törenleri ve Özgürlük Bildirgesi’nin okunması yer alıyor.
‘Juneteenth’ ne anlama geliyor?
İngilizce’de “Haziran ve 19’uncu” kelimelerinin karışımından oluşuyor. Tatil ayrıca Juneteenth Bağımsızlık Günü, Özgürlük Günü, İkinci Bağımsızlık Günü ve Kurtuluş Günü olarak da adlandırılıyor.
Kutlamalar, kilise piknikleri ve konuşmalarla başladı ve siyah Teksaslılar’ın ülkenin başka yerlerine taşınmasıyla yayıldı.
ABD eyaletlerinin çoğu artık Juneteenth’i bir tatil ya da anma günü olarak onurlandıran kutlamalar düzenliyor. Juneteenth, Teksas, New York, Virginia, Washington ve şimdi de Nevada’da devlet çalışanları için de ücretli bir tatil. Yüzlerce şirket çalışanlarına bir gün izin veriyor.
Eski bir öğretmen ve aktivist olan Opal Lee, Juneteenth’in federal bir tatil olması için yürütülen kampanyayı örgütleyen kişi olarak tanınıyor. 96 yaşındaki Lee’nin çocukken, Doğu Teksas’ta Juneteenth’i müzik, yemek ve oyunlarla kutladığına dair canlı anıları var.
“Spor ayakkabılı küçük yaşlı kadın” 2016 yılında Teksas’ta önce memleketi Fort Worth’tes onra da diğer şehirlerde yürüdükten sonra başkent Washington’a geldi. Lee, Juneteenth yasasını imzaladığında Biden’ın yanında duran kişilerden biriydi.
Juneteenth kutlamaları yıllar i̇çi̇nde nasıl deği̇şti̇?
2020’de George Floyd’un polis tarafından öldürülmesiyle alevlenen ırksal hesaplaşma, Juneteenth’in, Martin Luther King Jr. Günü’nün yaratıldığı 1983’ten bu yana ilk yeni federal tatil olmasına zemin hazırladı.
Demokrat Senatör Edward Markey tarafından desteklenen ve 60 senatörün destek verdiği yasa tasarısı, üç yıl sonra hala kaynayan bölünmelerin üstesinden gelmek için mücadele eden Kongre’nin iki partili desteğinin bir göstergesiydi.
Şimdi ise bu bayramı aktivizm ve eğitim için bir fırsat olarak kullanma amaçlı bir hareket doğdu. Irksal eşitsizlikleri ele almayı amaçlayan toplum hizmeti projeleri ve sağlık hizmetleri eşitsizlikleri ile park ve yeşil alan ihtiyacı gibi konularda eğitim panelleri düzenleniyor.
Çoğu bayram gibi Juneteenth de ticarileşmeden payına düşeni aldı. Perakendeciler, müzeler ve diğer mekanlar Juneteenth temalı tişörtler, parti malzemeleri ve dondurma satarak bu bayramdan faydalanıyor. Ancak pazarlamanın bir kısmı yanlış sonuç da verdi ve sosyal medyada tepkilere yol açtı.
Bayramın destekçileri, Juneteenth’i kutlayanların, bu günün neden var olduğunu unutmamalarını sağlamak için çalışıyor.
Ulusal Juneteenth Gözlem Vakfı’nın ulusal iletişim direktörü Dee Evans 2019’da, “1776’da ülke İngilizler’den kurtuldu, ancak insanların hepsi özgür değildi. 19 Haziran 1865, aslında halkın ve tüm ülkenin gerçekten özgülüğe kavuşmasıydı” demişti.
Bu günü, özellikle de ırkçı ve siyasi gerginliklerin yaşandığı bu günlerde, ABD’de özgürlükler için yapılan fedakarlıkları hatırlamak için kullanmak isteyenler de var.
Teksas’ın Austin kentindeki George Washington Carver Müzesi, Kültür ve Soybilim Merkezi’nde müze alanı koordinatörü olan Para LaNell Agboga, “Özgürlüklerimiz kırılgan ve her şeyin geriye gitmesi için fazla bir çaba gerekmiyor” dedi.
Haber Kaynak: VOA
Başlık Fotoğraf: WABE
