ABD Başkanı Donald Trump, Amerika’nın en büyük üç ticaret ortağı olan Çin, Meksika ve Kanada’dan ithal edilen tüm mallara yönelik kapsamlı gümrük vergilerinin devreye girmesine bir gün kala, Meksika ve Kanada liderleriyle yaptığı telefon görüşmelerinin ardından bu iki ülkeye yönelik gümrük vergilerini ertelemeye karar verdi.
Trump Kanada ve Meksika’ya yüzde 25, Çin’e ise yüzde 10 ek gümrük vergisi uygulamayı planlıyordu. Komşularına ek vergiyi erteleyen Trump, Çin’e gümrük vergisindense vazgeçmedi.
Yüzde 10’luk vergi bu sabah itibarıyla devreye girerken Trump yakında Çin Devlet Başkanı Şi Jinping’le telefonda konuşmayı planladığını söyledi.
Çin Maliye Bakanlığı ise bu sabahtan geçerli olmak üzere çeşitli ABD ürünlerine yüzde 10-15 arasında değişen gümrük vergileri getirildiğini açıkladı. Bunlar arasında kömür, doğalgaz, otomobil parçaları ve tarım ekipmanları da var.
Reuters’ın haberine göre Çin bu sabah ayrıca Google’a yönelik bir tekelleşme soruşturması da başlattı.
Sahibi olduğu Truth Social platformundan bir paylaşım yapan Donald Trump, Kanada’nın sınırda daha fazla uyuşturucu kontrol yapma sözü verdiğini belirtti.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau da sınır güvenliğine yaklaşık 1 milyar ABD doları ek yatırım yapacaklarını söyledi.
BBC’nin Kanada’daki editörü Jessica Murphy’ye göre bugünkü ertelemeyi hem ABD Başkanı Trump hem de Kanada Başbakanı Trudeau bir zafer olarak gösterebilir.
Meksika lideri Claudia Sheinbaum da ABD sınırında uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele için ek güçler göndereceklerini, karşılığında da ABD’nin Meksika’da kartellerin eline giden silahları engellemek için silah kaçakçılığıyla daha fazla mücadele etme sözü verdiğini duyurdu.
Trump da “Meksika sınıra 10 bin kalıcı asker yerleştirmeyi kabul etti” dedi.
BBC Meksika Muhabiri Will Grant ise Meksika lideri Claudia Sheinbaum’un “Trump’la başa çıkma konusunda herkesin ders alabileceği bir performans sergilediğini” belirtiyor. Grant’e göre iki lider de bu anlaşmayı bir zafer olarak gösterebilir.
Trump iki ülkeyle de bir ay boyunca durumu takip edeceklerini söyledi.
Öte yandan Kanada’nın en büyük sendikası Unifor’un başkanı ve Başbakan Trudeau’nun oluşturduğu Kanada-ABD İlişkileri Konseyi’nin üyesi Lana Payne, bu 30 günlük ertelemeye rağmen tehdidin geçmediğini, Trump’ın “Kanada’ya ve Kanadalı işçilere savaş ilan ettiğini”, bu yüzden ülkenin potansiyel bir ticaret savaşına hazırlanması gerektiğini söyledi.
Gümrük vergilerini erteleme kararı öncesinde Pazar günü Kanada’nın başkenti Ottawa’da oynana bir buz hokeyi maçında ABD milli marşı yuhalandı. Bundan saatler sonra da Kanada’nın Toronto kentinde oynanan Toronto Raptors – Los Angeles Clippers maçında benzer bir tepki gösterildi. Sosyal medyada çok sayıda Kanadalı, Amerikan mallarını boykot edip Kanada ürünleri alma çağrısında bulundu.
Trump gümrük vergisi kararını ertelemeseydi, Kanada ve Meksika liderleri de ABD’ye ek gümrük vergisi uygulayacaktı.
Borsaları etkiledi
Ticaret savaşı endişesi borsalara da yansıdı. Pek çok büyük borsa yüzde 3’e yakın düşüşle açılırken erteleme kararları sonrasında kayıpların bir kısmını telafi etti.
Pazar akşamı gümrük vergileri hakkında konuşan Trump, Avrupa Birliği’ne de gümrük vergisi getirmeyi planladığını söyledi, Birleşik Krallık’la ise bir anlaşmaya varılabileceğini, Başbakan Keir Starmer ile “iyi anlaştığını” ekledi.
Çin ise Trump’ın gümrük vergisi kararını kınadı, Dünya Ticaret Örgütü nezdinde buna karşı çıkacaklarını açıkladı.
Trump da misilleme halinde vergileri artırmaya hazır olduğunu belirtti.
Çin, Meksika ve Kanada geçen yıl ABD’ye yapılan ithalatın yüzde 40’ından fazlasını karşıladı.
Kanada, Amerika’nın en büyük yabancı ham petrol tedarikçisi. Geçen yıl Ocak ve Kasım ayları arasında ABD’ye ithal edilen petrolün yüzde 61’i Kanada’dandı.
Çin’e getirilen %10’luk vergi, Trump’ın ilk döneminde ve Başkan Joe Biden tarafından Çin’e uygulanan gümrük tarifelerinin üzerine eklenecek.
Çin’in Washington büyükelçiliğinden yapılan açıklamada “Çin’in uygulanan gümrük tarifelerini şiddetle kınadığını ve bunlara karşı çıktığı” ve “meşru hak ve çıkarlarını savunmak için gerekli karşı tedbirleri alacağı” belirtildi.
“Ticaret ve gümrük vergisi savaşlarının kazananı olmaz” denilen açıklamada, “Bu hamle ABD’nin içerideki sorunlarını çözemez ve daha da önemlisi, her iki tarafa da fayda sağlamaz, hele hele dünyaya hiç fayda sağlamaz” ifadesi kullanıldı.
Başkan Trump ayrıca Avrupa Birliği’nin ABD’ye iyi davranmadığını, gelecekte AB’ye de gümrük vergisi uygulamayı planladığını söyledi.
Seçim kampanyası sırasında Trump, Çin mallarına yüzde 60’a varan gümrük vergileri uygulamakla tehdit etmiş, ancak Beyaz Saray’daki ilk gününde hemen harekete geçmeyerek yönetimine konuyu inceleme talimatı vermişti.
ABD’nin Çin’den yaptığı mal ithalatı 2018’den bu yana yatay bir seyir izliyor. Ekonomistler bu durumu kısmen Trump’ın ilk döneminde artırdığı gümrük vergilerine bağlıyor.
Bu ayın başlarında üst düzey bir Çinli yetkili, ABD’den ismen bahsetmeksizin, Trump’ın başkanlığa dönüşüyle dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaret savaşı tehdidinin yeniden gündeme geldiğini belirtmiş ve korumacılığa karşı uyarıda bulunmuştu.
İsviçre’nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşan Çin Başbakan Yardımcısı Ding Xuexiang, ülkesinin ticaret gerilimlerine “kazan-kazan” çözümü aradığını ve ithalatını genişletmek istediğini söylemişti.
ABD’nin en büyük ticaret ortakları
Geçen yıl ABD’ye ithal edilen malların yüzde 40’ını oluşturan Çin, Kanada ve Meksika ABD’nin en büyük ticaret ortakları.
Yeni vergilerin büyük bir ticaret savaşını başlatabileceği ve ABD’de fiyatları artırabileceği endişeleri dile getiriliyor.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau Cuma günü yaptığı açıklamada “Bu bizim istediğimiz bir şey değil, ama eğer onlar uygularsa biz de harekete geçeceğiz” dedi.
Kanada ve Meksika, ABD’nin gümrük vergilerine kendi önlemleriyle karşılık vereceklerini söylemiş, aynı zamanda Washington’a ABD sınırlarıyla ilgili endişeleri gidermek için harekete geçtiklerine dair güvence vermeye çalışmışlardı.
ABD’nin Kanada ve Meksika’dan ithal ettiği petrole vergi konulması, Trump’ın hayat pahalılığını düşürme vaadini baltalama riski taşıyor.
Gümrük vergisi nedir?
Gümrük vergileri yurt dışında üretilen mallara uygulanan bir ithalat vergisi.
Teorik olarak, bir ülkeye gelen ürünlerin vergilendirilmesi, daha pahalı hale geldikçe insanların bunları satın alma olasılığının azalması anlamına geliyor.
Bu adımla, daha ucuz yerli ürünlerin satışının artırılarak ülke ekonomisinin canlandırılması hedefleniyor.
Ancak ithal enerji üzerindeki gümrük vergilerinin maliyeti işletmelere ve tüketicilere yansıtılabilir ve bu da benzinden gıdaya kadar her şeyin fiyatını artırabilir.
ABD petrol rafinerilerinde işlenen ham petrolün yaklaşık yüzde 40’ı ithal ediliyor ve bunun büyük çoğunluğu Kanada’dan geliyor.
Kanada ve İngiltere merkez bankalarının eski başkanı Mark Carney, gümrük vergilerinin ekonomik büyümeyi vuracağını ve enflasyonu artıracağını söyledi.
Kanada Liberal Partisi’nin lideri olarak Başbakan Trudeau’nun yerine aday olan Carney, “ABD’nin dünya çapındaki itibarına zarar verecekler” dedi.
Haber Kaynak: BBC News Türkçe
