Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) uzay aracı Perseverance, yedi aylık yolculuğunu tamamlayıp Mars’a başarılı iniş yaptı.
Bir ton ağırlığındaki araç, Perşembe günü TSİ 23.55’te Jezero adlı kratere indi. Kraterde milyarlarca yıl önce dev bir göl olduğu düşünülüyor.
Araç, Kızıl Gezegen’de kalışı süresince geçmiş yaşam izlerini araştıracak. Üzerindeki ekipman sayesinde mikroskobik görüntü elde edebilen Perseverance’ın elde ettiği veriler Dünya’ya gönderilerek değerlendirilecek.
Ancak kontrol merkezindeki mühendisler, tekerlekleri döndürmeden, önce, aracın tüm sistemlerinin yolculuk ve iniş nedeniyle zarar görüp görmediğini inceleyecek.
Araç, Mars’ın atmosferine planlandığı vakitte girdi ve robotun inişinin başarılı olduğuna ilişkin ilk sinyal inişten 7 dakika sonra Dünya’ya ulaştı.
Dünya ile Mars arasındaki 190 milyon kilometrelik mesafe nedeniyle, herhangi bir iletişimin ulaşma süresi yaklaşık 11 dakika. Bu nedenle eğer bir şeyler yanlış giderse, Dünya’daki kontrol merkezinin müdahale için zamanı olmuyor.
Bu sırada kontrol, Perseverance’taki otonom sistemlerde oldu.
Yaşam belirtisi araştıracak
Bu uzay aracı teknolojisini yakından takip etmeyenler için, Perseverance ile 2012 yılında Gale Kraterine indirilen Curiosity aracı arasındaki farkı yakalamak kolay değil. Ancak dış kaplamanın altında, Perseverance çok farklı bir donanıma sahip. Görevi olan bilimsel araştırmaları yapabilmesi için özel enstrümanlarla donatıldı.
Baş mühendis Adam Steltzner, aracın lastik sisteminin de Curiosity’den elde edilen tecrübe ile sağlamlaştırıldığını ifade etti. Perseverance’ın Mars’ın kayalıklı yüzeyinde yıpranmadan hareket edebilmesi için lastikleri özel şeritlerle üretildi.
Perseverance’ın uzay meraklıları için özel bir seyirlik ortaya koyacağını söylemek de şimdiden mümkün.
Üzerinde 20 kamera ve bir çift mikrofon olan aracın Dünya’ya çok sayıda özel görüntü yollaması bekleniyor. Araçta bulunan ve kamera çekim kabiliyeti olan bir mini helikopter de uçurulmaya çalışılacak.
NASA, 1970’lerde gezegene ulaşan Viking aracından sonra ilk kez, Perseverance ile direkt olarak yaşam belirtisi araştıracak.
Neden Salda Gölü örneği veriliyor?
Perseverance’tan önceki Mars görevlerinde, daha çok gezegenin yaşanabilirliği üzerine araştırmalar yapıldı. Biyolojik yaşantının varlığı için geçmişteki şartların uygun olup olmadığı araştırıldı. Bu soru inandırıcı bir şekilde yanıtlanmış durumda.
2000’li yıllarda gezegende araştırmalar yapan Spirit ve Opportunity ile yakın zaman önce Curiosity, Mars’ın bir zamanlar daha sıcak ve ıslak bir gezegen olduğunu ortaya koydu.
Perseverance, kendinden önceki robotların bilgileri ışığında, eğer bir zamanlar var oldularsa, ilkel yaşam formalarının izini arayacak. Bunun için de bir zamanlar devasa bir göl olan Jezero’ya indirildi.
Bu kurumuş krater gölünün Burdur’daki Salda Gölü ile benzer nitelikler taşıdığı düşünülüyor. Özelliklede minerolojilerinin.
Salda’daki hidromagnezit tortular, mikropların tarafından aşınarak şu anki halini almış kayalar. Okyanuslardaki resif veya mercan kayalıklarına benzeyen bu oluşumlara mikrobiyalit deniyor.
Bilim insanları, Jezero kraterinde benzer bir oluşumun kalıntılarına rastlamanın, gezegendeki geçmiş yaşam adına “dev” bir haber olacağını dile getiriyor.
NASA’nın konu ile ilgili makalesinde “Jezero kraterine seyahat edemeyebilirsiniz ama ona en yakın yeri edebilirsiniz: Salda Gölü, Türkiye” ifadesi yer alıyor.
Jezero Krateri ismini Bosna-Hersek’teki aynı adlı şehirden alıyor. Slav dillerinde “jezero” aynı zamanda “göl” anlamına geliyor.
45 km çapındaki kraterde kil ve karbonat dahil birçok kaya türü bulunuyor. Bunların içinde bulunacak organik moleküller geçmişe dair yaşam belirtisi anlamına gelecek.
BBC’ye konuşan California Üniversitesi’nden gezegen bilimci Bethany Ehlmann, tıpkı Dünya’nın ilk yaşam formlarının araştırıldığı gibi Mars’ta mikrobiyolojik yaşam kalıntısı araştıracaklarını söyledi.
Ehlmann, “Bu yaşam formlarının Dünya’da 3.5 milyar yıl önce yaşadığını biliyoruz. Cevabını aradığımız soru; bunların Mars’ta da 3.5 milyar yıl önce, göl diplerinde yaşayıp yaşamadığı” dedi.
Beklenti, Perseverance’ın yapacağı araştırmaların sonuçlarının Dünya’da alınacağı yönünde. Aracın, elde ettiği kaya örnekleri, başka bir araçla Dünya’ya geri getirilecek.
NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın milyarlarca dolar maliyetli ortak projesi ile daha küçük bir aracın 2026 yılında Jezero kraterine gönderilerek, Perseverance’ın bıraktığı tüpler içindeki kaya örneklerini toplaması planlanıyor. Araç daha sonra yörüngeye çıkacak ve burada bir uydu tarafından yakalanarak, ileri araştırmalar için Dünya’ya geri getirilecek.
SpaceX hali hazırda Mars’a gidecek uzay aracının roket testlerini yapıyor. Amaç öngörülebilir bir gelecekte Mars’a insanlı uçuş gerçekleştirmek.
Perseverance da bu araştırmalar kapsamında, “Mars’ın karbondioksit ağırlıklı atmosferinden, solunabilir oksijen elde edilebilir mi?” sorusuna yanıt arayacak.
NASA’nın bilim araştırmaları sorumlusu Dr Thomas Zurbuchen, “Eğer Himalayalar ve Alpler’deki bir jeolojik örneğin niteliğini gerçekten anlamak istiyorsak, insanları oraya götürmeliyiz. Bu Mars’ta da aynı” dedi.
Kaynak: BBC
