SpaceX’in sistemi internet erişimi için uzay tabanını kullanıyor. Elon Musk, daha önce Rusya-Ukrayna Savaşı’nda uyduları devreye sokmuştu. Şimdi de de protestoların arttığı İran’da aktif hale getirildi. Peki, bu uyduların çalışma prensibi ne? Ülkelere ne gibi etkileri oluyor? Detaylar haberimizde…
Önce Ukrayna’da, ardından İran’da aktive etti… Elon Musk, Starlink uydularıyla ülkelere uzaydan internet sağlamaya devam ediyor. Dünyaya uzaklıkları ise yaklaşık 500 kilometre…
Starlink uydularının takım uydu olduğunu söyleyen İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Sinan Aliş, “Bunlar tek başına çalışmıyorlar. Bunlardan çok sayıda olması gerekiyor. Özellikle geniş bant internet sağlamak için tasarlanmış bir proje bu. Buradaki en temel nokta fiziki alt yapının olmadığı, kablo döşenmesinin olmadığı, telefon hatlarının ulaşmadığı yerlerde, arazilerde, çöllerde, dağlık alanlarda bile uydu sayesinde internet erişiminiz oluyor” bilgisini verdi.
Aktif uydu için yer istasyonu şart
Aktive edilen uydular için altyapıya ihtiyaç var. Yani o bölgede yer istasyonlarının olması şart. ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde bu istasyonlardan var.
Bu yer istasyonlarının aslında büyük çaplı ve karmaşık yapılar olduğunun altını çizen Savunma Sanayii Araştırmacısı Anıl Şahin ise “ Aynı zamanda bir de kullanıcı terminali denen bir sistemi var Starlink’in. Bu da internet erişimi elde etmek isteyen her kullanıcıya aynı bizim evdeki modemler gibi birer kit gönderiliyor. Bunun içerisinde bir anten de var verici olması açısından ya da alıcı olması açısından. Fiyatı açık kaynaklarda bin dolar gibi geçiyor. Bu kit aracılığıyla ancak siz internete erişim sağlayabiliyorsunuz” diye konuştu.
Ukrayna için de aktif edildi
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarıyla internet erişiminde sıkıntılar baş göstermişti. Bunun üzerine Ukrayna Başbakan Yardımcısı Fedorov, Elon Musk’a çağrı yaptı. Ülkeye Starlink istasyonları ve uydu internet erişimi sağlamasını istedi. Musk ise çağrıya cevap verdi. Uyduların Ukrayna için aktif hale getirildiğini söyledi. Ve daha fazla kanal açılacağını belirtti.
Ülkede başlayan gösterilerin ardından başkent Tahran’da internet kısıtlaması yaşandı. Öyle ki gazetecilerin de olayları takip etmesine müsaade edilmedi.
İran’da Starlink uyduları devrede
Amerika Birleşik Devletleri de İran hükümetinin sansürüne karşı harekete geçildiğini açıkladı. Kısa bir süre sonra Space X’in sahibi Elon Musk, uydu internet sistemi Starlink’i İran’da devreye soktu.
Bu uyduların imha edilmesi de mümkün ancak çok kolay değil. ASAT adı verilen Uydu savar füzeler bunu yapabilecek kabiliyette… Ancak uydu sayısının artması bunu zorlaştırıyor.
Peki, uyduları imha etmek mümkün mü?
Dünya üzerinde birkaç ülkenin anti-balistik füze sistemlerini anti satellite yani ASAT denilen uydusavar füzelere dönüştürme başarısını gerçekleştirdiğini söyleyen Savunma Sanayii Araştırmacısı Şahin, sözlerine şöyle devam etti:
“Burada Rusya, Amerika, Hindistan ve İsrail öne çıkıyor. Tam olarak ellerindeki kartları açıklamamak adına kabiliyetlerini şu anda alenen açıklamıyorlar ‘Biz şu irtifadaki hava aracını veya uyduyu düşürebiliriz’ diye. Ancak özellikle ABD ve Rusya’nın bu kabiliyete eriştiği biliniyor. Hatta uzun bir süredir bu kabiliyeti elinde bulundurdukları biliniyor. İsrail ve Hindistan ise şu ana kadar birden fazla başarılı test gerçekleştirdiler.”
Bu kadar fazla uyduyu, uydu takım yıldızını ASAT füzeleriyle imha etmenin çok mümkün olmadığını söyleyen Şahin, “Çünkü çok sayıda Starlink uydusu gönderiliyor uzaya. Ve ASAT füzelerinin de birim maliyeti oldukça yüksek yani 1-2 milyon dolar civarında hatta daha da yüksek olan füze sistemleri. Dolayısıyla şu anda hepsini imha etmek çok mümkün gözükmüyor. Ancak şöyle bir durum olabilir, ülkelerin veri sahasına giren bazı uydular var, kapsama alanına giren bazı uydular var. Bu uydulardan birkaçının anlık olarak bu ASAT füzeleriyle imha edilmesi sağlanabilir. Mesela en son olarak İran üzerinde 4-5 tane Starlink uydusu gözüküyordu. Bunlar bu füzelerde imha edilebilir. Ve belli bir süre o ülkede Starlink’in faaliyet göstermesi engellenebilir” dedi.
Yörüngeye fırlatılan Starlink uydu sayısı bugün 3 bine yakın. Diğer ülkelerin de bu konuda çalışmaları sürüyor. 10 yıl içerisinde bu uydu sayısının 70 bin ila 100 bin arasında olması öngörülüyor. Sayının artması ilerleyen dönemde farklı sorunların ortaya çıkma ihtimalini de artırıyor.
Starlink uyduları risk taşıyor mu?
Bu uyduların çok parlak olduğunu, her zaman çıplak gözle görülmediğini ama teleskoplar için çok parlak hedefler olduğunu söyleyen İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Sinan Aliş, şöyle konuştu:
“Dolayısıyla bizim teleskoplarımız gökyüzünde bir yere bakmak için döndüğünde ya da bilimsel bir araştırma yaparken, içerisinden bir sürü uydu geçiyor. Ve bunlar bizim görüntülerimizi ve aldığımız veriyi bozuyorlar. Neredeyse şu an nereye baksak Starlink veya ona benzeyen uydularla karşı karşıya kalıyoruz. Dolayısıyla çok parlak oldukları için de şu anda astronomik teleskoplar için çok ciddi bir hedefler. Neredeyse astronomi yapamaz hale doğru gidiyoruz. Starlink ve diğer internet hizmeti sağlayan bu uyduların bilime etkileri de uzun vadede daha çok konuşulacağa benziyor.”
Haber:Deniz İyidoğan
Kurgu: Kaan Alp Atasoy
